Govori nam Prof. dr Dragana Mijač, specijalista interne medicine, subspecijalista gastroenterohepatolog, sa Klinike za gastroenterohepatologiju, UKC Srbije
Nadutost je čest simptom koji se javlja kod osoba sa funkcionalnim poremećajem digestivnog sistema, organskih bolesti ali i kod potpuno zdravih ljudi. Može biti znak različitih bolesti digestivnog trakta, uključujući disbiozu, poremećaj motiliteta, preosetljivost na određene namirnice, poput glutena i laktoze, itd. Iako nadutost sama po sebi ne mora da ukazuje na postojanje organske bolesti, može značajno uticati na svakodnevni život pacijenata, smanjujući kvalitet života i izazivajući fizičke i mentalne tegobe. Simptomi kao što su bolovi u stomaku, mučnina, osećaj rane sitosti, dijareja i zatvor često predstavljaju propratne simptome čime dodatno narušavaju kvalitet života.
Učestalost i uzroci nadutosti
Nadutost je česta kod osoba sa funkcionalnim gastrointestinalnim poremećajem kao što je sindrom iritabilnog creva (IBS) i funkcionalna dispepsija. Međutim, često se javlja i kod zdravih ljudi. Smatra se da oko 40% globalne populacije ima bar jedan funkcionalni poremećaj digestivnog sistema, dok jedna trećina odraslih u razvijenim zemljama redovno oseća simptome nadutosti. Prevalencija je veća među ženama, posebno u radno sposobnoj populaciji, ali i kod starijih osoba. Osobe sa IBS-om imaju nadutost u 60-90% slučajeva, dok je kod funkcionalne dispepsije prisutna kod 50% pacijenata. Učestalost nadutost raste sa godinama života, što je povezano sa smanjenim motilitetom creva, hormonskim promenama i hroničnim stresom. Trudnice takođe često pate od nadutosti zbog hormonskih promena i smanjenog motiliteta creva.
Foto: Privatna arhiva
Sociodemografski faktori i uticaj na kvalitet života
Nadutost je češća kod žena, a posebno tokom menstrualnog ciklusa i postmenopauze, zbog hormonskih fluktuacija. Starije osobe su takođe sklonije ovom problemu zbog smanjenog motiliteta creva i upotrebe lekova. Simptomi nadutosti mogu značajno uticati na svakodnevne aktivnosti, smanjiti produktivnost, izazvati socijalnu izolaciju i uzrokovati anksioznost i depresiju. Takođe, nadutost izaziva nelagodnost u društvenim situacijama, što smanjuje samopouzdanje i povećava stres.
Medicinski i ekonomski značaj nadutosti
Nadutost nije samo medicinski problem, već i ekonomski izazov. Osobe koje pate od ovog simptoma često traže medicinsku pomoć, što vodi čestim posetama lekarima, nekad i prekomernim dijagnostičkim procedurama i upotrebi različitih lekova. Zdravstveni troškovi povezani sa lečenjem funkcionalnih poremećaja digestivnog sistema, uz smanjenu produktivnost, imaju značajan ekonomski uticaj.
Uloga stresa u nastanku nadutosti
Stres ima ključnu ulogu u nastanku nadutosti, naročito kod osoba sa funkcionalnim poremećajem digestivnog sistema. Hronični stres utiče na osovinu crevo-mozak, što dovodi do povećane tzv- minimalne upale na nivou digestivnog trakta, smanjenog motiliteta i povećane sekrecije u digestivnom traktu. Ovo može izazvati ili pogoršati simptome nadutosti. Stres takođe može dovesti do poremećaja crevne mikrobiote i povećati visceralnu preosetljivost, što doprinosi daljoj manifestaciji simptoma.
Foto: Promo
Psihoterapija i upravljanje stresom
S obzirom na vezu između stresa i nadutosti, terapije kao što su kognitivno-bihevioralne terapije, biofeedback i relaksacione tehnike pokazale su značajnu efikasnost u smanjenju simptoma. Adekvatna kombinacija ishrane, fizičke aktivnosti, probiotika i drugih preparata i psihoterapije može značajno poboljšati stanje pacijenata sa nadutošću.
Značaj probiotika u terapiji nadutosti
Probiotici, kao što je soj Lactiplantibacillus plantarum, mogu imati važnu ulogu u terapiji nadutosti. Ovi mikroorganizmi pomažu u normalizaciji crevne mikrobiote, smanjujući proizvodnju gasova i hronično zapaljenje u digestivnom traktu. Istraživanja pokazuju da primena probiotika može značajno ublažiti simptome nadutosti i poboljšati funkciju creva.
Praktične preporuke za pacijente
1. Redovni obroci: Manji I češći obroci tokom dana smanjuju opterećenje digestivnog Sistema I omogućavaju pravilan motilitet creva
2. Hidratacija: Unos tečnosti, naročito vode, pomaže varenju
3. Fizička aktivnost: Redovno vežbanje poboljšava motilitet creva i smanjuje nadutost
4. Upravljanje stresom: Tehnike relaksacije mogu značajno smanjiti simptome nadutosti
Zaključak
Nadutost danas predstavlja značajan problem koji utiče na kvalitet života pre svega radno sposobne populacije I svih osoba sa funkcionalnim gastrointestinalnim poremećajem (kao što su IBS, funkcionalna dispepsija, itd). Efikasan pristup pacijentima sa IBS-om zahteva modifikacije u ishrani, fizičku aktivnost, primenu probiotika I drugih lekova I pomoćnih supstanci kao i različite stručne tehnike za upravljanje stresom. Uvođenje probiotika, naročito onih koji u sebi sadrže Lactiplantibacillus plantarum, može doprineti smanjenju I ublažavanju nadutosti I drugih tegoba koje prate funkcionalne poremećaje digestivnog trakta.
