Prema istraživanjima Veselina Čajkanovića, jednog od najznačajnijih proučavalaca srpske mitologije, svaki narod ima svoju „životinju pratioca“, biće koje predstavlja njegovu praiskonu prirodu i sudbinsku povezanost sa svetom prirode. Za Srbe je to vuk – životinja koja nije samo simbol, već mitski srodnik i čuvar identiteta.
U srpskoj tradiciji, vuk je istovremeno bio izvor straha i poštovanja. NJegova natprirodna moć se osećala i u samom imenu, pa se ono izbegavalo izgovarati.
Umesto reči „vuk“, narod je koristio zamene: „onaj iz gore“, „pogan“, „kamenik“. Istovremeno, verovalo se da će ime vuka zaštititi novorođenče od bolesti i smrti, pa su deci davana imena poput Vuk, Vukašin, Vujadin. Ime je postajalo amajlija, duhovni štit.
Vuk kao ogledalo narodnog karaktera
Srbi su u vuku prepoznavali osobine koje su hteli da nose u sebi: prilagodljivost, upornost, ali i čvrst moral koji se ne menja ni u najtežim uslovima. Otuda i poznata poslovica: „Vuk dlaku menja, al’ ćud nikako.“ Vuk se ne može pripitomiti, kao što ni čovek željan slobode ne pristaje na okove.
Dragoš Kalajić je pisao da u tome leži tajna zavisti koju drugi osećaju prema vuku i narodu koji ga poštuje: urođena potreba za slobodom, dostojanstvo i nepokornost.
Običaji i rituali u znaku vuka
Kult vuka duboko je utisnut u narodne običaje. U Bosni su mladoženjinu kuću na svadbama napadali „vukovi“ – mladići koji bi, držeći se u lanac, zavijali i upozoravali da mladoženja mora čuvati svoju nevestu. Vučari, maskirani u vuka oko Božića, obilazili su sela, donosili blagoslov i primali darove. U istočnim krajevima Srbije taj običaj živi i danas.
Verovanje u moć vuka ogledalo se i u tome što su se njegovi zubi, koža ili kosti nosili kao amajlije. Narod je verovao da štite od zlih duhova, uroka i nesreće. Čak je i u vremenima kada su vlasti zahtevale istrebljenje vukova, seljaci odbijali da ih truju, videći u tome greh i narušavanje svete ravnoteže.
Vuk – simbol koji traje
Sve ove činjenice pokazuju da je vuk u srpskoj tradiciji više od životinje. On je mitski predak, simbol borbe za slobodu i nepokornost, čuvar etike i dostojanstva. Zato i nije čudo što je upravo vuk vekovima pratio srpski narod – kao senka, kao zaštitnik i kao opomena da se istinska sloboda nikada ne prodaje i ne pripitomljava.
BONUS VIDEO
