PRAVOSLAVNI vernici danas obeležavaju Svetu Petku, praznik posvećen Prepodobnoj mati Paraskevi. Mošti ove svetiteljke, koja je posebno poštovana i cenjena u srpskom narodu i koja se smatra zaštitnicom žena, dece, starih i bolesnih, danas počivaju u rumunskom gradu Jašiju. NJihov put krenuo je od Epivata, a išao je i preko Srbije, zahvaljujući znamenitim Srpkinjama koje su ih izmolile od sultana Bajazita.
Sveta Petka, Prepodobna mati Paraskeva, najpre je bila sahranjena kao neznanka u svom rodnom mestu. Kad se javila u snu bogatoj dami po imenu Jeftimija i nadničaru Georgiju, i kad su otkrivene njene netruležne mošti, krenuo je njihov čudesni put od jedne do druge svetinje. Pre nego što će biti donete u Sabornu crkvu u Jašiju, mošti Svete Petke bile su položene u crkvi Svetih apostola Petra i Pavla u Epivatu.
Odatle su prenete u Carigrad kojim su vladali krstaši, pa je bugarski car Jovan Asen 1238. godine izmolio od krstaša da dobije čudotvorne mošti svetiteljke. Preneo ih je u svoju prestonicu, Trnovo, u Sabornu crkvu. Ali, 1393. Turci su osvojili i Trnovo, proterali su patrijarha Jeftimija, prvog pisca žitija Svete Petke, opljačkali crkvu, a svete mošti izbacili iz kivota ukrašenog zlatom i dragim kamenjem i svukli sa njih zlatotkanu odoru.
Vidinski gospodar, knez Strašimir, izmolio je Turke da mošti svetiteljke prenose u Vidin, ali su Turci tri godine kasnije i tamo stigli. Knez je pogubljen, a mošti Svete Petke, kao deo opljačkanog blaga, našle su u rukama sultana Bajazita.
Tri znamenite Srpkinje - kneginja Milica, despotica Jefimija i Miličina kćerka Olivera, koja je bila Bajazitova žena, i molile su da se mošti Svete Petke prenesu u Srbiju.
Kada je čuo šta mu kneginja traži, Bajazit se smejao:
"Zašto od drugih mnoge i velike cene dostojnih imanja ne molite, već samo suve kosti?", pitao je.
Ipak, dao im je svetinju, koja je najpre čuvana u LJubostinji i tu su, prema nekim istorijskim izvorima, bile narednih osam godina kao najveće duhovno blago Srpske despotovine. Kasnije ih je despot Stefan preneo u Beograd. Najpre su bile u Uspenjskoj crkvi Mitropolije beogradske, a potom u novoj crkvi Svete Petke, sagrađenu kraj čudotvornog izvora pod Kalemegdanom.
Tamo su mošti počivale sve do 1521, kada je Sulejman Drugi zauzeo Beograd, a sa sobom su Turci poneli tri svetinje - čudotvornu ikonu Presvete Bogorodice, mošti carice Teofanije i mošti Svete Petke koje su bile položene u hranilnicu časnih moštiju pri Patrijaršijskoj crkvi Svetoga Georgija na Fanaru.
U 17. veku, tačnije 1641. godine, rumunski vojvoda Vasilije Lupu koji je bio gospodar Moldavije uspeo je da dobije mošti Svete Petke i prenese ih u grad Jaši. Kako je Carigradska patrijaršija pala je u velike dugove zbog dažbina koje joj je nametnula turska vlast, vojvoda Vasilije Lupu ponudio je da ogromnim prilogom pokrije dugove Patrijaršije, a da zauzvrat za svoj narod dobije mošti Svete Petke. Tako su mošti 1641. stigle u Jaši i položene u raskošni hram Sveta tri jerarha.
Dva i po veka kasnije, 1888. godine, hram je zahvatio požar. Zapalio se svećnjak kraj svetiteljkinog odra i od njega se raširila vatra po celom hramu; nažalost, sve je izgorelo, ali su mošti svetiteljke ostale netaknute.
Posle toga mošti su prenete u Sabornu crkvu posvećenu Sretenju Gospodnjem, gde se i danas nalaze.
(Blic Žena)
BONUS VIDEO:
